Μπορείς να θρηνείς για τα στέκια σου που έκλεισαν, για τις επιχειρήσεις που δεν άνοιξαν και τον κόσμο που πέφτει ξανά στην ανεργία, όταν άλλοι θρηνούν για τις ζωές των δικών τους; Ναι, μπορείς, έστω και ενοχικά προς τους χαροκαμένους και προς αυτούς που παλεύουν τώρα στις εντατικές για τη ζωή τους. Δεν μπορώ όμως να προσποιηθώ πως δεν λυπάμαι για τις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις που δεν μπορούν να επαναλειτουργήσουν, έστω και αν γνωρίζαμε όλοι πως αυτό ήταν μέσα στο «κορωνο-σενάριο» της πανδημίας.

Η μερική χαλάρωση των μέτρων στην εστίαση ήταν ένα πρώτο σοκ. Περίμενες να ανοίξουν επιχειρήσεις που πηγαίνουν από τον παππού στα παιδιά και από τα παιδιά στα εγγόνια, και αυτές δεν άνοιξαν. «Μα πώς γίνεται να μην άνοιξε αυτός;» σκέφτεσαι. Αυτός που το μαγαζί του ήταν βραβευμένο, που η ποιότητά του ήταν ασυναγώνιστη, αυτός που δεν έπεφτε καρφίτσα ούτε τις Δευτέρες το μεσημέρι. «Άβυσσος» τα λογιστικά βιβλία της κάθε επιχείρησης, αλλά και οι οικονομικές και ψυχικές αντοχές των ιδιοκτητών τους. Παλεύουν από το 2010 να σώσουν τις δουλείες τους, εξαντλήθηκαν, κουράστηκαν να χάνουν λεφτά και περιουσίες. Στο τέλος πήραν την απόφαση πως δεν βγαίνουν. Πως δεν έχουν τη δύναμη να ξαναγυρίσουν το κλειδί στην εξώπορτα.

«Στο τέλος της πανδημίας, θα μετρηθούμε και θα είμαστε πιο λίγοι», μας είπε ο Μιχάλης Αντωνίου, ο γενικός διευθυντής της Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ), στο ραδιόφωνο του «Πολίτη» στην εκπομπή «Show me the Money» τη Δευτέρα που μας πέρασε. Ήταν η πρώτη μέρα από το μερικό άνοιγμα της εστίασης, και μέσα από αυτή την πικρή αυτή σκέψη, έσπρωξε τον απολογισμό για το τέλος. Σαν να ήθελε να μας πει ότι για τώρα, «ει δυνατόν εστί, παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο», αλλά δεν το είπε. Τι θα εξυπηρετούσε, άλλωστε, μια τέτοια παραδοχή; Δέχτηκε να μας μιλήσει για να εμψυχώσει τους ακροατές, τους επιχειρηματίες που θα μπορούσαν να τον άκουγαν εκείνη την ώρα και που ακόμη παλεύουν να σώσουν τις επιχειρήσεις τους και όχι να τους υποσχεθεί νεκρανάσταση. Ξέρει καλά τόσα χρόνια για την ψυχολογία της αγοράς, για τον πανικό που μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα, όσο άσχημα κι αν είναι.

Το ξεκαθάρισμα όμως δεν θα γίνει στο τέλος της πανδημίας, τώρα γίνεται. Γίνεται κάθε μέρα, σε κάθε πισωγύρισμα στην πανδημία, σε κάθε «όχι» από τους πιστωτές που χάνουν την υπομονή τους και σε κάθε «ίσως» και «περίμενε» που ακούνε οι επιχειρηματίες από το στόμα της κρατικής μηχανής. Η οικονομία είναι σε οριακό σημείο, ο επιχειρηματικός κόσμος σε αδιέξοδο και ο πολιτικός κόσμος σε «εκλογικό» οίστρο. Άφησαν τη χώρα χωρίς κρατικές εγγυήσεις στον δανεισμό, λες και το τραπεζικό σύστημα είναι «σκασμένο» από κεφάλαια και ρευστότητα. Ωσάν να μην υπάρχει επόπτης και πως τα δάνεια δίνονται με το «κιλό», όπως γινόταν σε άλλες εποχές. Ωσάν και το κούρεμα καταθέσεων, οι καταναγκαστικές συγχωνεύσεις τραπεζών και οι υποχρεωτικές ανακεφαλαιοποιήσεις να είναι παλιές ιστορίες. Δεν χωρούν δικαιολογίες γιατί δεν πέρασαν οι κρατικές εγγυήσεις, και στο τέλος της μέρας κανέναν δεν νοιάζει ποιος φταίει και ποιος δεν φταίει. Το αποτέλεσμα είναι πως ο κόσμος ξέμεινε από ρευστότητα, ενώ αυτοί ψηφίζουν ακόμη για τους προϋπολογισμούς των ημικρατικών οργανισμών. «This is Cyprus».

Όλοι αυτοί που δεν άνοιξαν, το έμαθαν καλά. Δεν μας παίρνει όμως να αφήνουμε κόσμο πίσω. Αν θα πάρει μπρος η οικονομία, τους χρειαζόμαστε και αυτούς. Δεν τους θέλουμε με επιδόματα ή με δανεικά και αγύριστα, αλλά πρέπει η χώρα να τους δώσει πραγματικές ευκαιρίες για να ανακάμψουν και όχι υποσχέσεις. Να απλοποιηθεί και να εκσυγχρονιστεί το κράτος ώστε να χωρέσουν και αυτοί. Να διευκολύνουμε να δημιουργηθεί πλούτος στη χώρα και να βεβαιωθούμε πως θα φτάσει και κοντά τους. Αυτά θα πάρουν καιρό. Για την ώρα, θα πρέπει κράτος και κοινωνία να σταθούν αλληλέγγυοι στους μικροεπιχειρηματίες και στους υπαλλήλους τους που δεν κατάφεραν να γυρίσουν το κλειδί στην εξώπορτα.

Πηγή: https://politis.com.cy/politis-news/oikonomia/metrithikame-kai-idi-eimaste-ligoteroi/