Εάν είστε τακτικός αναγνώστης του Ourwallet, αυτή η ερώτηση μπορεί και να φαίνεται αστεία. Στο κάτω-κάτω, και μόνο που διαβάζετε ένα blog με θέμα την οικονομική διαχείριση, σημαίνει ήδη ότι βρίσκετε ενδιαφέρον το θέμα αυτό!
Όμως είμαστε σίγουροι ότι σας έχει έρθει στο μυαλό κάποιος συγγενής, φίλος ή συνάδελφος, που δεν κουμαντάρει ούτε στο ελάχιστο το πορτοφόλι του. Άσχετα από το πόσα πολλά ή λίγα χρήματα βγάζει, βρίσκεται μονίμως σε κατάσταση άρνησης, σύγχυσης ή αδιαφορίας. Και παρά τις συμβουλές σας (ή τις φωνές σας), αντιμετωπίζει συνεχώς οικονομικά προβλήματα που δεν μπορεί να λύσει.
Για τον άνθρωπο λοιπόν στην ζωή σας, που νοιώθει ότι οι τσέπες του είναι τρύπιες και το πορτοφόλι του ένα τρομακτικό τέρας, αυτό το άρθρο είναι αφιερωμένο σε αυτόν/ή!
Denial is a river in Egypt
Μήπως σας πιάνει άγχος κάθε φορά που βάζετε την κάρτα στο ΑΤΜ; Πετάτε έντρομοι το χαρτάκι, μη τολμώντας να κοιτάξετε το διαθέσιμο υπόλοιπο σας; Αφήνετε τους λογαριασμούς σας απλήρωτους στο συρτάρι; Κλείνετε τα αυτιά όταν στην παρέα αρχίζουν να μιλάνε για τα οικονομικά τους, και προσπαθείτε με κάθε τρόπο να αλλάξετε συζήτηση;
Τότε μάλλον σας έχουν κολλήσει την ταμπέλα του “ακαμάτη”, του “σπάταλου” και του “ανοικοκύρευτου”…
Το παράδοξο είναι ότι σε όλα τα άλλα θέματα της ζωής σας, όλα λειτουργούν “ρολόι”! Δεν αντιμετωπίζετε (σχεδόν) κανένα πρόβλημα στην δουλειά σας, τις κοινωνικές σας σχέσεις ή τις υπόλοιπες ασχολίες σας. Και μπορεί μάλιστα και η δουλειά σας να έχει άμεση σχέση με χρήματα!
Όμως δεν θέλετε να ακούτε λέξη για τις οικονομικές σας δυσκολίες. Και όλοι οι “καλοθελητές” που θέλουν με το ζόρι να σας συμβουλέψουν, στην ουσία σας κάνουν να νοιώθετε ακόμα πιο άσχημα.
Το χειρότερο είναι υπάρχουν και αυτοί που σας επικρίνουν με τον πιο άσχημο τρόπο για τις δυσκολίες σας! Σας κάνουν να νοιώθετε άσχετοι, αμόρφωτοι, ή απλά ανίκανοι να επιβιώσετε χωρίς βοήθεια. Σαν να μην έφταναν δηλαδή όλα τα άλλα…
Στην πραγματικότητα το πρόβλημα δεν έχει καμία σχέση με την νοημοσύνη, την μνήμη, ή τις γνώσεις σας.
Δεν είστε ούτε χαζοί, ούτε αμόρφωτοι.
Το πρόβλημα είναι ότι έχετε πείσει τον εαυτό σας ότι τα χρήματα είναι ένα δύσκολο, βρώμικο ή ακατανόητο θέμα. Ίσως πιστεύετε ότι όλοι οι άνθρωποι με χρήματα είναι εξ’ ορισμού απατεώνες και ανήθικοι. Και η φράση “πτωχός, πλην τίμιος” να σας εκφράζει απόλυτα.
Έτσι κάθε φορά που αντιμετωπίζετε ένα οικονομικό ζήτημα, ανοίγει ξαφνικά μία κερκόπορτα στο μυαλό σας και βγαίνουν στην φόρα όλες οι τύψεις και οι ανασφάλειες σας.
Είναι ένα κλασικό παράδειγμα συναισθηματικής αποφυγής, όπου συνδέετε την ίδια την ιδέα των χρημάτων, και ότι σχετίζεται με αυτά, με αρνητικές απόψεις ή εμπειρίες. Οι τύψεις και το άγχος σας κυριεύουν, και τρέχετε να κρυφτείτε από τον “μπαμπούλα”. Και όταν κάποια στιγμή αναγκάζεστε να ρίξετε μία ματιά, τα πράγματα έχουν γίνει τόσο χάλια που τρέχετε ξανά πανικόβλητοι!
Όποια όμως και αν είναι τα αίτια, η λύση είναι η ίδια όπως με όλους τους ψυχολογικούς “φαύλους κύκλους”: Να βρείτε τρόπους να σπάσετε τον κύκλο, να αντικαταστήσετε τους αρνητικούς συσχετισμούς με θετικούς, και να ξεκινήσετε μία πιο συχνή και υγιή ενασχόληση με το πορτοφόλι σας.
1. Ξεκινήστε με μικρά βήματα
Εάν νοιώθετε ότι “πνίγεστε” στο πορτοφόλι σας, το καλύτερο είναι να αρχίσετε με ένα μικρό και εύκολο ζήτημα. Βρείτε κάτι που σας φαίνεται ανώδυνο, όσο ασήμαντο και αν είναι. Ακόμα και το πρώτο βήμα μίας διαδικασίας αρκεί, προκειμένου να ξεπεράσετε την γνωστή “κρυάδα”.
Και αμέσως μετά πείτε: “ΟΚ, ποιο είναι το επόμενο βήμα;”
Το σημαντικό είναι να ακολουθήσετε 2-3-4 μικρά διαδοχικά βήματα, χωρίς να πιεστείτε. Μπορεί να είναι κάτι φαινομενικά ανούσιο όπως π.χ. να βάλετε €1 σε έναν κουμπαρά, ή να δείτε απλά το ποσό ενός λογαριασμού για πληρωμή. Μπορείτε επίσης να βάλετε ένα χρονικό όριο στην προσπάθεια σας, βάζοντας π.χ. 10 λεπτά στο ρολόι για να δείτε τις κινήσεις στην τράπεζα σας.
Επικεντρωθείτε στην ίδια την πράξη (“Ας ανοίξω έναν φάκελο”) και όχι στα συναισθήματα σας (“Δεν καταλαβαίνω τίποτα, είμαι άχρηστος/η!”). Το σημαντικό είναι ότι κάνατε μία πρώτη προσπάθεια, και δεν έγινε και κάτι τρομερό τελικά! Μπορείτε τώρα να βρείτε το επόμενο βήμα, και να το κάνετε όποτε νοιώθετε έτοιμοι.
2. Κάντε θετικούς συσχετισμούς
Όταν έχετε συνδέσει τα χρήματα με αισθήματα αποτυχίας και ανεπάρκειας, είναι απόλυτα λογικό να αηδιάζετε ή να φοβάστε με οποιοδήποτε ασχολία που σας τα θυμίζει. Εάν όμως μεταφέρετε την ασχολία αυτήν σε ένα πιο θετικό περιβάλλον, θα δείτε κάτι περίεργο:
Η ασχολία αυτή γίνεται λιγότερο δυσάρεστη!
Προσπαθήστε λοιπόν να αλλάξετε τις συνθήκες της ασχολίας. Βρείτε έναν ευχάριστο χώρο, στο σπίτι σας ή αλλού. Βάλτε πυτζάμες (αν είστε σπίτι!). Σερβίρετε ζεστό καφέ, τσάι ή σοκολάτα. Ανάψτε ένα αρωματικό κερί. Βάλτε χαλαρή μουσική. Προσκαλέστε ένα άτομο της εμπιστοσύνης σας, που δεν θα σας αγχώσει με το όλο θέμα.
Μήπως όλο αυτό σας ακούγεται σαν ραντεβού; Ναι, αυτό ακριβώς είναι!
Η φράση “money date” χρησιμοποιείται από πολλούς ειδικούς, για να περιγράψει μία διαδικασία όπου αφιερώνετε μερικές ώρες την εβδομάδα ή τον μήνα, μόνοι ή με παρέα, αποκλειστικά για το πορτοφόλι σας. Όπως με την μουσική που βάζετε όταν γυμνάζεστε ή κάνετε δουλειές στο σπίτι, ο στόχος είναι να δημιουργήσετε ένα θετικό περιβάλλον για να κάνετε μία βαρετή ή άβολη ασχολία λίγο πιο ευχάριστη.
Και μετά κάντε το ξανά! Βάζοντας ένα τέτοιο “ραντεβού” σε τακτικά διαστήματα, όπως κάθε εβδομάδα ή 1-2 φορές τον μήνα, θα μπείτε σταδιακά σε έναν ρυθμό που θα σας βοηθήσει να ξεπεράσετε τους αρνητικούς σας συσχετισμούς με το πορτοφόλι σας. Και όσο περισσότερο συνεχίζετε, τόσο θα βλέπετε ότι βελτιώνεστε!
3. Αναγνωρίστε την πρόοδο σας
Ένα γενικότερο πρόβλημα με τα χρήματα, είναι ότι κάθε στόχος μπορεί να φαίνεται μακρινός και ανέφικτος. Γενικόλογες ιδέες όπως να μαζέψετε αρκετά χρήματα για την σύνταξη σας, ή να εξοφλήσετε τις οφειλές σας, δεν φαίνονται και τόσο ενδιαφέρουσες όσο τι θα κάνετε το επόμενο σαββατοκύριακο.
Και κανείς δεν πρόκειται να σας δώσει συγχαρητήρια όποτε πληρώνετε τον λογαριασμό του ρεύματος, ή αν εξοφλήσετε κάποια παλιά οφειλή σας.
Γι’ αυτό πρέπει να δίνετε οι ίδιοι μία ανταμοιβή στον εαυτό σας!
Μπορεί να ακούγεται κλισέ, όμως οι ειδικοί έχουν αποδείξει ότι η αναγνώριση των “μικρών” προσπαθειών σας είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για να επιτύχετε έναν μακροπρόθεσμο στόχο.
Το μυστικό είναι να χωρίζετε κάθε μεγάλη προσπάθεια σε πολλά μικρά βήματα, και να τα συνδέετε με τακτικά θετικά ερεθίσματα, που θα σας κρατάνε προσηλωμένους στην πορεία σας. Μία υπενθύμιση στο κινητό σας για κάθε λογαριασμό που έχουμε να πληρώσετε, ή μία περίληψη των εξόδων σας κάθε εβδομάδα, θα σας κρατάνε προσηλωμένους.
Και ένα μικρό “δώρο” για κάθε επιτυχημένη προσπάθεια, όπως ένα παγωτό όταν τελειώνετε με τους μηνιαίους λογαριασμούς σας, ή ένα γεύμα με φίλους όταν εξοφλήσετε οριστικά μία οφειλή, σας προδιαθέτουν θετικά για να συνεχίσετε τις προσπάθειες σας!
4. Βάλτε τον αυτόματο πιλότο
Κάθε αλλαγή είναι δύσκολη, και ακόμα πιο δύσκολο είναι να επιμείνετε σε αυτή την αλλαγή. Ο αρχικός ενθουσιασμός σιγά-σιγά ξεθωριάζει, οι δικαιολογίες πολλαπλασιάζονται, τα αποτελέσματα αργούν να έρθουν, και τελικά τα παρατάτε. Σας θυμίζει κάτι αυτό;
Η σωστή οικονομική διαχείριση έχει πολλές ομοιότητες με την σωστή διατροφή: είναι απαραίτητη μεν, αλλά μπορεί να γίνει ανιαρή και επίπονη. Δεν είναι εύκολο να διατηρήσετε την θέληση των πρώτων ημερών, πόσο μάλλον να αλλάξετε μόνιμα τις συνήθειες και τον τρόπο σκέψης σας. Και ακόμα και εάν κάνετε πρόοδο, οι πειρασμοί και οι τύψεις παραμονεύουν συνεχώς.
Ευτυχώς η οικονομική διαχείριση έχει ένα μεγάλο “ατού”, σε σχέση με την διατροφή:
Μπορείτε εύκολα να την αυτοματοποιήσετε!
Με την βοήθεια του κινητού ή του υπολογιστή μας, μπορείτε να βάλετε τις περισσότερες συναλλαγές σας στον αυτόματο πιλότο, και να μην σπαταλάτε χρόνο και ενέργεια. Δώστε μία πάγια εντολή τραπεζικής μεταφοράς στην αρχή κάθε μήνα για την αποταμίευση σας. Πείτε στις τράπεζες και τις εταιρείες να σας στέλνουν αυτόματες ενημερώσεις στο email σας. Ορίσετε πάγιες εντολές πληρωμής σε όλους τους λογαριασμούς σας. Ενεργοποιήστε ένα από τα προγράμματα αυτόματης αποταμίευσης από ηλεκτρονικές συναλλαγές, που προσφέρουν οι περισσότερες τράπεζες.
Όσο λιγότερες εργασίες κάνετε μόνοι σας, τόσο λιγότερες αφορμές θα έχετε για να βγείτε εκτός πλάνου. Και έτσι σε αντίθεση με την δίαιτα, τα αποτελέσματα στο πορτοφόλι σας θα φανούν χωρίς να ταλαιπωρηθείτε!
5. Βρείτε την κατάλληλη υποστήριξη
Σε κάθε καινούργια προσπάθεια που κάνετε, ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η υποστήριξη που παίρνετε από άλλους. Πόσο μάλλον για ένα “δύσκολο” θέμα όπως η οικονομική διαχείριση, που συνοδεύεται συχνά από αρνητικά συναισθήματα όπως τύψεις, ντροπή, ζήλια και ανασφάλεια.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η συμπεριφορά μας καθορίζεται από το άμεσο περιβάλλον μας όπως η οικογένεια και οι φίλοι μας. Έτσι εάν προσπαθείτε να βελτιώσετε τις συνήθειες σας, θα πρέπει να προσπαθήσετε να περιορίσετε τις “κακές επιρροές”, και να βρείτε τα κατάλληλα άτομα που θα σας βοηθήσουν να πετύχετε τον στόχο σας.
Αυτό βέβαια είναι πιο δύσκολο από όσο ακούγεται…
Στην πορεία σας για ένα πιο υγιές πορτοφόλι, πολλοί μπορεί να σας κοροϊδέψουν ή να σας αποθαρρύνουν. Εάν βλέπουν ότι υιοθετείτε μία διαφορετική συμπεριφορά από αυτούς, μπορεί να νοιώθουν μειονεκτικά για τον εαυτό τους, και να εύχονται από μέσα τους να αποτύχετε!
Σε κάθε περίπτωση όμως, τα αρνητικά τους σχόλια και η τοξική τους συμπεριφορά είναι το τελευταίο που χρειάζεστε. Προσπαθήστε να βρείτε εκείνα τα άτομα που θα σας υποστηρίξουν με ειλικρίνεια (όπως αυτόν/η που σας έστειλε αυτό το άρθρο!). Και φυσικά υπάρχει και ο άπειρος κόσμος του internet και των social media, όπου μπορείτε πολύ εύκολα να βρείτε ομάδες με παρόμοια ενδιαφέροντα και να μοιραστείτε εμπειρίες και συμβουλές.
Ο Dave Ramsey μας λέει ότι η σωστή οικονομική διαχείριση είναι 80% θέμα συμπεριφοράς και μόνο 20% θέμα γνώσεων. Και ενώ τα προβλήματα του πορτοφολιού σας μπορεί να φαίνονται ανυπέρβλητα, μία νέα αρχή μπορεί να σας αποφέρει θετικά αποτελέσματα, πιο γρήγορα από ότι νομίζετε!
Αρκεί να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας, ρεαλιστές για τις πραγματικές σας δυνατότητες, και επιεικής για τα παλιότερα λάθη σας.
